Almanya ile ilgili bir önceki yazımızda “Neden Almanya?” konusuna değinmiştik. Bu yazıda da Almanya’da çalışmak için hangi prosedürlerin bizi beklediğini anlatacağız. Bu prosedürleri Almanya’da çıkan yeni göç yasasından bağımsız olarak ele alıp, önce işini bulup sonra Almanya’ya yerleşmek isteyenler için anlatacağımızı belirtmek isteriz.

İş başvurularımı nasıl ve nereden yapacağım?

Bunun için yapabileceğiniz ilk adım ilk bölümde belirttiğimiz iş portalından ilanları inceleyip başvuru yapmak. Ayrıca Almanya’nın en yaygın kariyer sitelerinden biri olan StepStone üzerinden de başvuru yapabilirsiniz. Bir diğer yol Linkedin, hatta daha iyisi Almanya’da daha geçerli olan XING’de profil oluşturup ilanları incelemek ve işe alım uzmanlarının sizinle iletişime geçmesini sağlamak.

Ancak tüm bunlarla uğraşmak yerine doğrudan bizimle iletişime geçebilirsiniz. Biz hem iş bulma ve hem de sonrasındaki tüm vize prosedürlerinizde size yardımcı oluruz. Yine de sizi nasıl bir sürecin beklediğini öğrenmek istiyorsanız okumaya devam edin 🙂

İş teklifi aldıktan sonra…

Almanya’da maaş dendiğinde net değil, brüt maaştan konuşulur. İş teklifini değerlendirirken öncelikle brüt rakamın net karşılığını bilmek istersiniz. Bu hesaplama Türkiye’dekinden çok daha karmaşık. Pek çok parametre dikkate alınıyor: Vergi sınıfınız (evli ya da bekar oluşunuza, çocuğunuzun olup olmadığına, çocuk sayısına vb. göre 6 farklı vergi sınıfı bulunuyor), hangi eyalette çalışıp yaşadığınız (Bundesland), kilise vergisi ödeyip ödemeyeceğiniz, sağlık sigortanızın devlet mi özel mi oluşu gibi çeşitli etkenler göz önüne alınarak maaş hesaplaması yapılıyor. Almanya’daki vergi sınıflarından hangisine girdiğinize aşağıdaki tablo aracılığıyla karar verebilirsiniz:

Bekar biri en yüksek vergiyi öderken, evli ve çocuk sahiplerinden daha az vergi alınıyor. 4.500 € brüt maaş için bekar biri yaklaşık 2.600–2.700 € net kazanırken, evli biri için bu tutar 3.000 € net civarına denk gelebilir. Hesaplama için şu siteden yararlanabilirsiniz. Bu konuda en sağlıklı yollardan biri işvereninize danışmak olur.

İş teklifini değerlendirirken, yapılan en büyük hatalardan biri, Türkiye’deki maaşı Euro’ya çevirip teklif edilen rakamla karşılaştırmak oluyor; ama bu elma ile armudu karşılaştırmak gibi. Oysa yapılması gereken; haftalık çalışma saati (Almanya’da genellikle ortalama 40 saat), esnek çalışma saatleri, yıllık izin hakkı (Almanya’da genellikle ortalama 24–30 gün), ilk yıl itibariyle izin hakkının başlayıp başlamadığı, diğer tatiller, doğumda hem anne hem de babaya verilen izin hakkı, ülkenin/şehrin yaşam standartları, yaşam maliyeti (cost of living) ile birlikte konuyu bir bütünlük içerisinde ele almak.

Şimdi, belki kulaklarınıza inanamayacaksınız ama Almanlar pek çok Avrupa ülkesi vatandaşına göre daha az çalışıp daha çok tatil yaparlar. Buna biz “verimli çalışma” diyoruz :)Bkz. aşağıdaki tablolar:

Almanya’daki ortalama geçim giderlerini aşağıdaki diğer tabloda bulabilirsiniz, ancak bu yaşayacağınız şehre göre değişkenlik gösterir. Örn. Leipzig ya da Saarbrücken gibi bir kentte yaşam daha ucuzken, Münih, Hamburg gibi kentlerde başta ev kirası olmak üzere tüm masraflar daha yüksek. Ayrıca şu linkteki verilerden de faydalanabilirsiniz.

Alacağınız bir iş teklifini değerlendirme kriterlerinizden biri de hak ettiğiniz maaşın size teklif edilip edilmediği olabilir. Almanya, “sosyal hukuk devleti” kavramının altını iyi doldurmuş nadir ülkelerden biridir. Öyle ki beyaz yakalıların dâhi sendikaları vardır ve sendikalar oldukça güçlü ve aktiftir. Bir işveren personelini Amerika’da olduğu gibi “you are fired!” diyerek işten çıkartamaz. Bunlar firmaların hata yapmaktan çok çekindiği hassas konulardır. Benzer şekilde, maaş düzeyleri için de eyalet, meslek, deneyim bazında açıklanmış “Gehaltstarif” denilen tablolar var ve firmalar burada yayınlanmış rakamlara uymak zorundalar. Dolayısıyla size olması gerekenden daha düşük maaş teklif edilmiş olması pek olası değil. Siz de rahatlıkla (hatta iş başvurusu yapmadan önce de) bu tablolara bakıp olası maaşınızı yaklaşık olarak öğrenebilirsiniz. Kaldı ki çalışma vizesi için başvuru yaptığınızda maaş en önemli değerlendirme kriterlerden biri olarak ele alınıyor ve konsolosluk söz konusu maaşla yaşamınızı düzgün bir biçimde yürütebileceğinize kanaat getirmiyorsa başvurunuzu onaylamıyor. Örn. 2019 yılı için fen bilimi, matematik, mühendislik, bilgisayar uzmanı gibi aranan mesleklerde, yıllık brüt maaş en az 41.808 Avro. Bu tutarlar her yıl yeniden belirleniyor.

İş sözleşmesi, çalışma vizesi ve Mavi Kart (Blue Card, Blaue Karte)

Teklifi kabul ettikten sonra yazılı bir iş sözleşmesi yapılması ve bunun hem firma hem de sizin tarafınızdan imzalanmış olması gerekiyor. Çalışma vizesi başvurusu, Türkiye’deki ilgili Alman Konsolosluğu’ndan yapılıyor. Unutmayın ki iş sözleşmeniz olmadan çalışma vizesi başvurusu yapamazsınız (Bu durum 2020 nitelikli göç yasasıyla rahatlatıldı; biz burada işini önceden bulup gitmek isteyenlere sesleniyoruz :)), bu belge başvuru için en önemli belgedir. Gerekli belgelerin tümüne şuradan ulaşabilirsiniz.

Almanya, nitelikli işgücünün ülkeye yerleşmesine büyük önem verdiğinden “Make it in Germany” inisiyatifi ile çalışma vizesi sürecini de yeniden yapılandırdı ve oldukça hızlandırdı. Çalışma vizesi başvurusu yaparken “Mavi Kart /Blaue Karte” adı verilen karta da aslında aynı anda başvuru yapıyorsunuz ve artık süreç ortalamada 1–2 hafta gibi kısa bir süre içinde sonuçlanıyor.

Başvuruda dikkat edilmesi gereken noktalardan biri, başvuru formunun Almanca doldurulması gerektiği ve yukarıda belirttiğimiz yükseköğrenim diplomanızın ve mesleğinizin tanınmasına dair belgeleri bulundurmanız. Bunun için ANABIN veri tabanında sorgulama yapıp, çıktısını diplomanızla birlikte başvurunuza eklemeyi unutmayın. (Bu site Almanca olduğundan, gerekli ise Almanca bilen birisinden yardım alın, ya da “Google Translate” veya bize danışın :).)

Eğer eşiniz ve çocuklarınız varsa ve ailecek Almanya’ya yerleşmeyi planlıyorsanız, D tipi çalışma vizesi/mavi kart başvurusu yaparken aynı anda eşiniz ve çocuklarınız için de “aile birleşimi” kapsamında başvuruda bulunabilirsiniz. Bu durumda başvurunuz beraber değerlendiriliyor ve sonuçlandırılıyor. Üstelik normal aile birleşiminde eşinizden A1 seviyesinde Almanca bilgisi istenirken mavi kart ile başvuru sırasında bu istenmiyor. Dolayısıyla ailenizle bölünmeden aynı anda Almanya’ya gidebiliyorsunuz 🙂

Çalışma vizesi en başta standart olarak 90 gün için veriliyor, korkmayın! Nedeni aşağıda gelecek. (Gerçi 180 gün olan bir örnek olduğunu da öğrendik; ancak bu şimdiye dek duyduğumuz tek istisna! Dolayısıyla güvenli alanda kalın ve durumunuzu 90 güne göre oluşturun 🙂 )Vize işlemleriyle ilgili diğer tüm bilgilere şuradan ulaşabilirsiniz.

Vizem çıktı, şimdi ne yapacağım?

Artık Almanya’ya gidiyorsunuz! Kendi evinizi tutana kadar otel, hostel, Airbnb evi ya da WG’de (Wohngemeinschaft) kalmanız akıllıca olabilir. Almanya’da ev kiralamak en zorlanılan konulardan biri. Örneğin, bilgisayar mühendisiyseniz ve iş teklifi aldığınız şirketin “taşıma hizmeti (relocation package)” varsa bu konuda size yardımcı olacaklardır. Yine de işinizin meşakkatli olduğunu, hatta işe alım süreçlerinden daha yorucu süreçlerin sizi beklediğini bilmelisiniz 🙁

Ev kiralarken evin eşyalı/eşyasız, kiranın soğuk/sıcak olduğuna dikkat etmelisiniz. (Kira tutarının içinde su, elektrik, ısınma gibi kalemler dahilse sıcak kira (Warmmiete), değilse soğuk kira (Kaltmiete) olarak geçiyor.)

Evinizi kiralayıp adresiniz belli oluktan sonra, 1–2 hafta içinde ilgili devlet kurumuna (Einwohnermeldeamt) geldiğinizi bildirip kendinizi kaydettirmeniz (Anmeldung) gerekiyor. Türkiye’deki ikamet kaydına denk gelebilecek bu işlem için kira sözleşmenizle birlikte pasaportunuzun da yanınızda olması gerekiyor (Elbette farklı eyaletlerde farklı belgeler de istenilebilir.). Bu işlem sonucunda ikametgâh belgeniz (Meldebescheinigung) çıkıyor.

Sonrasında bir banka hesabı açtırmalısınız. Bu işlem için Meldebescheinigung hazır olmalı. Banka seçerken hesap ücretlerinin yanı sıra, kartınızla hangi ATM’lerden komisyonsuz para çekebileceğinize de dikkat edin. Bazı bankaların ortak ATM anlaşması var (örn. CashPool) ve birbirlerinin müşterilerine de ATM’lerinde ücretsiz hizmet veriyorlar.

Şimdi gelelim çalışma vizesinin 90 gün verilmesinin altında yatan nedene: Ülkeye giriş yaptıktan sonraki 90 gün içerisinde, Almanya’ya geldiğinizi, çalışmaya başlayıp oraya yerleştiğinizi Yabancılar Bürosu’na (Ausländerbehörde) bildirmeniz ve oturma izni için (Aufenthaltstitel / Aufenthaltserlaubnis) başvurmanız gerekiyor. Aufenthaltstitel ilk başta en fazla 4 yıllık bir süre için veriliyor.

Tamamlanması gereken önemli adımlardan biri de vergi numaranızı (Lohnsteuernummer) almak. Vergi nuramanız, TC Kimlik No gibi kişiye özgü bir numara. Vergiyi zamanında ve doğru ödemek Almanya’da çok hassas bir konu olduğundan vergi numaranız önemli. Bu numara Finans Bürosu (Finanzamt) tarafından sizin evinize gönderiliyor.

Almanya’da güçlü bir sigorta sistemi (Versicherung) var (sağlık, kaza, emeklilik, işsizlik sigortası gibi). Sağlık sigortası yapmak herkes için zorunlu, ama isteğe bağlı olarak devlet kurumları ya da özel kurumlar üzerinden yapılabilir. Sağlık ve emeklilik sigortası için izlenecek en sağlıklı yol işvereniniz ile görüşmek. Hangi yol üzerinden ilerleneceği belirlendikten sonra şirketiniz ilgili primleri sizin adınıza öder. Almanya’da sağlık ve eğitim ücretsiz. (Özel hastaneye ya da kliniğe gitmediğiniz sürece.)

Ehliyet: Türkiye’de alınmış olan ehliyet 6 ay geçerli. Sonrasında bir sürücü kursuna giderek Almanya’dan ehliyet almalısınız. Almanya’da ehliyet almak biraz pahalı ama, eğer Türkiye’den alınmış bir ehliyetiniz varsa ehliyet masraflarınız daha az olacaktır. Araba kullanmayı çok iyi biliyor olsanız da Almanya’daki trafik kültürüne adapte olmanız ve sınava hazırlanmanız için tekrar direksiyon dersi almanızda fayda var.

Almanca bilmeli miyim?

Hayır, mavi kart almak için Almanca bilmenize gerek yok. Ancak yazımızdan çıkarmış olabileceğiniz gibi (hatta şimdiden bazı sözcükleri öğrenmiş olduğunuz gibi :)), Almanya’da rahat yaşamak için gittikten sonra Almanca öğrenmenizde fayda var; çünkü özellikle devlet kurumlarında kişiler genellikle İngilizce bilmiyorlar. Gündelik hayatta da temel Almanca bilgisi olmadan zorluk yaşayabilirsiniz. (Berlin dışında. Berlin yabancı nüfusun yüksek olduğu ve Almanların da İngilizce’yi rahatlıkla konuştuğu bir şehir.) Bunun için pek çok firma yabancı çalışanlarına Almanca dersi aldırıyor.

Artık iş bulma adımından başlayıp Almanya’da ilk yerleşene kadar sizi nasıl bir sürecin beklediğini biliyorsunuz. Peki Almanya’da nasıl bir yaşam kültürü var? Çalışma kültürü nasıl? Gitmeden önce neleri bilsem iyi olur? Bu soruların yanıtlarını öğrenmek istiyorsanız bir sonraki yazımızı heyecanla beklemeye devam edin :).

Tags: almanya, neden almanya?, yurtdışında çalışmak, yurtdışında yaşamak